Para pak ditesh publikuam lajmin e krijimit ne laborator te kodit gjenetik te nje qenieje te gjalle, pikerisht te nje bakteri. Per te kuptuar me mire rendesine e kesaj arritjeje, dhe perdorimet qe mund te kete ajo ne te ardhmen, ne artikullin ne vazhdim trajtohet me gjere, sic e le te kuptohet edhe titulli, tema e “jetes te krijuar ne laborator”. Debati qe kjo teme hap eshte jo pak i rendesishem per etiken shkencore. Artikulli ne vazhdim trajton disa pika kyce per te kuptuar me mire “teknologjine e krijimit te jetes”.
Kur në 2002 deklaronte se nuk po kërkonte që të merrte te drejten e autorit mbi gjenet, por vetë jetën, askush nuk e besoi, por sot J. Craig Venter i Institutit të Rockville, Maryland, në të cilin po punonin prej kohësh dy prej studiuesve më të mirë: Clyde Hutchinson, microbiolog i “University of North Carolina” Chapel Hill, dhe Hamilton Smith, Nobël për fiziologjinë dhe mjeksinë në 1978 treguan që bakteri sintetik nuk është më vetëm projekt dhe premtim megaloman dhe u bë i qartë që kur me 31 Maj te 2007-es u bë publike kërkesa për brevetin n. 20070722826, e prezantuar pa shumë bujë me 12 tetor 2007, me kërkesën që të publikohej edhe në qindra zyra të tjera patentimesh kombëtare dhe ndërkombëtare.
Titulli i kërkesës së patentës/brevetit, “Minimal bacterial genome”, d.m.th gjenoma minimale e nevojshme për të bërë që të jetojë një bakter.
Besimi, morali, regullat, …
Në se konsiston kjo ‘jetë’ e krijuar në laborator?
Kanë marrë gjenomën e Mycoplasma genitalium (një bakter që dyshohet të jetë shkaktar i uretritit ose të disa patologjive të tjera infiammatore të zonës pelvike), i pari që është sekuencuar nga gjenetistët, dhe një nga një kanë ‘caktivizuar’ secilin prej 470 gjeneve te tij për të parë se me cilët prej tyre bakteri do të jetonte normalisht dhe në mungesë të tyre.
Pasi zbuluan se cilët ishin të domosdoshëm për mbijetesën e tij ,381 prej tyre, kanë sintetizuar një pjese ADN-je që t’i përmbante të gjitha, me 580000 çifte bazë të materialit gjenetik. Synimi final eshte te marrin nje mikrobakter natyral, te cilit do ti heqin bërthamën e tij gjenetike dhe do te futin atë artificiale, duke ruajtur kështu mekanizmin molekular të nevojshëm për të lexuar gjenet dhe për ti shndërruar ato në proteina: Shkurt te krijojne një organizëm artificial.
Natyrisht që kjo përbën një progres të inxhinierisë gjenetike, ose më mirë të biologjisë sintetike, siç quhet tashmë kjo pjesë e biologjisë.
Të vetmit që kishin vënë re këtë patentim qenë bioetikët e Etc group of Ottawa, të cilët i kërkuan Venter-it që të tërhiqte kërkesën për patentim si dhe zyrës së patentimeve që të mos ta pranonte një kërkesë të tillë, sepse një gjë e tillë është kundër moralit publik dhe sigurisë.
“Për herë të parë Zoti ka një konkurrent”, është shprehur Pat Mooney, i Etc.
… përgjegjësia e shkencës
Etc mund te kete të drejtë, sepse biologjia sintetike po ecën me të vërtetë me ritme të pamenduara deri disa vite më parë, dhe të imagjinojmë përdorime keqdashëse dhe të tmerrshme të këtij zbulimi, nuk ka nevojë për shumë fantazi.
Që prej viteve ’90 të shekullit të kaluar, tek Venter, një Ethics and genomics group, i drejtuar prej Mildred K. Cho, të Center for Biomedical Ethics të Universitetit te Standfordit, që përpilonte rregullat e një kodi të sjelljes, për të parandaluar që me metodën e tyre të sintetizohen baktere patogjenë ndërsa në faqet e revistave shkencore , Cho praktikisht nuk ngre asnjë kundershtim ndaj këtij problemi, edhe pse thekson që vetë studiuesit duhet të jenë përgjegjës për çdo pasoje negative si rrjedhojë e krijesave të tyre.
Kërkuesit e kishin quajtur bakterin e tyre “Synthia”, dmth organizëm sintetik, ndërsa Etc e ka quajtur Mycoplasma laboratorium, dhe Venter e ka ruajtur këtë të fundit si emër për zbulimin e tij të fundit.
Problemi i vërtetë është se si do të përdoret?
Në vetvete ky bakter mund të krahasohet me një kafshë pune: për të qënë i nevojshëm, duhet të transportojë ndonjë gjen tjetër,gjë që e realizon me shtesën e gjeneve sintetikë dhe kështu mund të realizojë shumë gjëra të tjera. Sipas Venter mund të përdoret për prodhimin e hidrogjenit, si burim energjie te pastër për të ardhmen, ose mund të përdoret si absorbues/thithës i CO2 ose gazrave të tjerë përgjegjës për rritjen e ngrohjes globale. Venter imagjinon edhe arritje me te medha, faktikisht ne qofte se baktere te modifikuar gjenetikisht ne menyre qe te jene ne gjendje ti bejne balle kushteve te veshtira te planetit Mars dhe te mund te prodhojne O2, do te dergoheshin ne Mars, pas nje fare kohe atmosfere e ketij planeti mund te behej e jetueshme. Jo me kot Synthetic Genomics eshte e interesuar edhe ne nje program qe synon ta beje te jetueshme siperfaqen e ketij planeti.
Problemi nuk është se si mund të shfrytëzohet … problemi është se si do të shfrytëzohet, sepse edhe kur u fol për OGjM (organizmat gjenetikisht të modifikuar), u tha se shpejt do të ishte e mundur që të shikohej gjelbërim në shkretëtira ose do të ishte e mundur që të kultivohet në tokat e kripura, por deri më sot, nga laboratorët kanë dalë vetëm farëra rezistente ndaj erbicideve dhe asgjë më tepër.
Disa nga kundershtimet e mundëshme ndaj kërkesës për patentim.
1. Mycoplasma laboratorium nuk është artificiale, sepse edhe se ADN-ja e saj është sintetizuar në laborator, në fakt është një sekuencë që egziston në natyrë, si dhe vetë qeliza që e mban atë sekuencë, është një bakter natyral.Pra është diçka natyrale që nuk mund të brevetohet
2. Bakteri i zgjedhur është më i lehti për tu ‘përpunuar’, meqë i mungon veshja qelizore karakteristike e baktereve të tjerë dhe kjo nuk siguron që kodi gjenetik nuk mund të mos transferohet lirshëm prej tij si dhe ka një mangesi tjetër: është shumë i ngadalte në riprodhim, dhe nëse do të donim të prodhonim hidrogjen me këtë metodë, atëhere proçesi i prodhimit do të ishte gjithashtu shumë i ngadalte…
3. Për të dhënë një mendim më të pjekur, komuniteti shkencor pret një publikim të ndonjë artikulli në revistat shkencore, gjë që akoma nuk është parë (me përjashtim të një artikulli tek Guardian)
4. Për të krijuar një bakter të ri për punë, nuk është e nevojshme te krijohet një organizem i ri: George Church, Harvard, i shton gjenet e nevojshme baktereve ekzistuese duke arritur të njëjtin rezultat.
5. Ne natyre ekzistojne vete baktere në gjëndje të prodhojnë hidrogjen dhe baktere në gjëndje që të asorbojnë CO2 njihen tashmë prej një shekulli.
6. Mos ndoshta ambjentalizmi i Venter është vetëm “veshja” që i bëhet kësaj teknologjie për ta bërë më të pranueshme… që ka për të mbetur e ‘mirë’ ose e ‘keqe’ sipas përdorimit që asaj njerëzit do ti bëjnë.
Mëdyshja e komunitetit akademik rreth pozitivitetit të patentimit të këtij zbulimi, i ka rrënjët dhe tek dyshimi me të cilin ajo shikon praktikat e ndjekura prej Venterit, dhe vërtetohet kjo me patentimin që Ai, me anë të Celera Genomics, i bëri sekuencimit të kodit gjenetik njerezor…. praktikisht, shumë prej gjeneve tona, i përkasin Zotit Venter
Blogshkenca 
Selfmaderadio
29 Janar, 2008
Blogshkenca,
une do argumentoj pak me ty :):
Ka nje pasaktesi ne kete shkrim: Venter ka sintetizuar gjenomin e plote te mycoplazmes, dhe jo nje pjese te tij. Ashtu sic e ke sqaruar edhe ti, si template nga ku filloi sintetizimi eshte ADN natyrale. Mbi kete eshte designuar sintetizimi. Eshte ndare skematikisht ne 100 kaseta apo fragmente dhe mbi to jane designuar primerat nga ky merrr start polimerizimi, pastaj me anen e metodes se transpozimit jane lidhur pjeset se
bashku. Po e le me kaq, por po te jesh i/e interesuar ta shpjegoj metoden me hollesi.
2. Shume sakte e thua qe ideja ehste qe kjo ADN sintetike do futet ne nje bacterie te zbrazur nga ADN natyrale. Por kete nuk e kane arritur akoma. Jane duke e provuar. OSe me mire, e kane provuar me disa metoda dhe nuk ka funksionuar. Po te kishin bere kete artikulli do te ksihte qene akoma me sensacional. Per momentin ADN e riprodhojne, e mbajne ne e.coli (por nuk jam shume sigurt, dhe nuk e kam artikullin ketu ku po shkruaj, qe ta verifikoj).
3. Gjenomi minimal nuk ehste bere akoma, edhe pse une besoj se jane duke punuar ne paralel me strainet e mycoplazmes qe kane ne laborator.
4. Po punojne me mycoplazmen sepse a) eshte bakteria me e vogel dhe si e tille me e lehta per t’ja sintetizuar ADN. b) ja njohin sekuencen sepse eshte vete Venter ai qe e ka sekuencuar. c) Duke qene se jane te paret qe e kane sekuencuar (dhe me duket se eshte organizmi i pare, ose nje nga te paret e sekuencuar) kane punuar shume mbi te ne keto 10 vitet e fundit, dhe e kane gjithe informacionin vete.
4. Argumenti per patentimin eshte po aq i vlefshem sa edhe per OMGJ, por OMGJ ekzistojne. Une e ve me bast me ty qe edhe Venter do e marri patenten dhe do behet miliarder kur t’ja shesi gjenomin e manipuluar per te prodhuar gaz djeges konsorciumeve perkatese.
5. ADN eshte sintetike sepse eshte krijuar ne laborator. Mund te argumentohet ne se organizmi ehste sintetik apo jo. Por, ne se Venter arrin qellimin e tij final qe eshte skenari i njeriut qe rri para komputerit me nje databanke gjenesh perpara dhe thote: ok, me duhet nej organizem qe te me prodhoje kete dhe kete, fut parametrat ne program dhe programi i nxjerr sekuencen e ADN qe i duhet ketij organizmi per te plotesuar kushtet qe i kane vene; e pra ne se arrihet ketu, cfare mund te quhet kjo pervcse jete sintetike? Me duket se ky dskutimi per jeten sintetike ka shume nivele, dhe ne nivelin e paster molekuar jam edhe une dakort qe nuk ehste 100 sintetik, por kur te arrihet ne stadin perfundimtar je duke krijuar praktikisht specie te reja, qe ndoshta natyra vete nuk do t’i kishte favorizuar kurre: une ketyre specieve jua ve emrin sintetike, artificiale.
6. Argumenti i Venter pse nje organizem te ri ka me shume te beje me optimizimin e kostos; sa me pak kosto per jeten e vete organizmit ne menyre qe te behet e pershtatshme per fabrikim, sepse ja adopton kushtet e jetes te tilla qe te te leverdisin ty si industri dhe jo ashtu sic i ka bere natyra. Ketu bie edhe argumenti i shpejtesise se avashte, sepse eshte i korrigjueshem.
Medyshja e komunitetit ka te beje pikerisht me ate qe Venter po ecen me shpejt sesa na e lejon ne aftesia per t’i kuptuar keto zhvillime. Dhe ne kete moment qe flasim po ndodhin shume gjera njekohesisht: Nderkohe bota nuk ka ratifikuar akoma qendrimin per klonimin e njeriut, qe eshte te pakten nje sekret i hapur per te pakten 10 vjet tani.
Kam shkruar edhe une nje artikull te shkurter per kete, e gjen tek blogu im.
Te falenderoj qe e hape kete debat edhe me tej. SR
blogshkenca
29 Janar, 2008
Self, si gjithnje i kujdesshem ndaj pikave me te “nxehta” te shkences. Se pari te(i lejoj vetes te te drejtohem me ty ;-)) falenderoj per komentin tend, dhe per qortimet e vogla mbi artikullin pasaktesite e te cilit edhe me ndihmen tende i korigjova dhe shpresoj qe tani te jete sa me i plohte te jete e mundur. Duket qe tema e cila eshte mjaft aktuale dhe e rendesishme te terheq (mua gjithashtu), dhe do te perpiqem ti pergjigjem disa prej pikave te komentit tend ndersa per disa te tjera jam plotesisht dakord me ty dhe mbaj te njejtin qendrim.
Atehere per ta bere sa me te qarte artikullin duhet te theksoj se ai vendoset ne parashikimet per te ardhmen e afert dhe pak per ate te “mesme”. E ardhmja e larget (e cila besoj se do te jete shume me ndryshe nga c’mund edhe te imagjinojme), nuk eshte teme e artikullit ne fjale. Pra aplikimet qe mund ti behen teknologjise se re lihen pak menjeane duke u perpjekur te fokalizoje vetem aplikimet qe mund ti behen kesaj teknologjie ne nje kohe relativisht te shkurter(pas rreth 10). Mendoj se brenda kesaj kohe nuk do te kemi arritur akoma te ndryshojme kodin gjenetik te embrioneve per te krijuar njerez(te cilet nuk dua ti cilesoj perfekte), por pa semundje te trasheguara. Megjithate brenda kesaj kohe perdorimet qe mund ti behen kesaj teknologjie ne aspektin e keq jane te shumta, mjafton te permend se do te jete mjaft e lehte te krijohen baktere semundje-prurese teper rezistente ndaj antibiotikeve per te krijuar sulme terroriste.
Per sa i perket pikes 3 te komentit tend, me sa jam ne dijeni para pak ditesh sic eshte raportuar edhe ne blogun tend, eshte rikrijuar kodi gjenetik i plote i Mycoplasma Genitalum.
Per sa i perket patentimit me duket normale qe Venter te marre patente mbi dicka qe ka krijuar vete. Nuk mendoj se do te jene ne gjendje tja mohojne, pasi sic e raporton edhe lajmi i pak diteve me pare, gjallesa e re po krijohet pothuajse krejtesisht nga kerkuesit.
Per sa i perket pikes 5 jam dakord me ty se diskutimi ka shume nivele, dhe eshte normal qe Venter nuk mund te krijoje dicka nga hici (bie ne kundershtim me nje nga ligjet baze te fizikes materia transformohet nuk krijohet). Megjithate sic e thekson edhe ti rezultati perfundimtar do te jete dicka e “krijuar” nga vete njeriu.
Per sa i perket pikes 6 jam pak skeptik mbi ate qe deklaron Venter. Dakord do te krijohet nje organizem i ri me qellim qe ti pershtatet sa me mire natyres, megjithate e njejta gje mund te behet me bakteret ekzistuese dhe per me teper kostoja eshte me e ulet sepse ne kete rast nuk do te kishte nevoje te krijohej kodi gjenetik dhe te transplantohej, pra do te shmangeshin dy nga proceset me te kushtueshme, do te mjaftonte thjesht te shnderrohej kodi sic bejne kerkuesit e Harvardit, per ta adaptuar krijesen me interesat industriale.
Per sa i perket medyshjes se komunitetit shkencor me duket me se e bazuar. Arritjet jane teper te shpejta, dhe per me teper a eshte shoqeria jone e afte ti perballoje ndryshimet qe keto arritje do te sjellin. Faktikisht shkencetaret shohin njekohesisht qofte arritjen, qofte pasojat qe ajo mund te kete ne jeten e njerezve. Ne rastin e biologjise sintetike ndryshimet i dime mire qe jane mjaft te medha, do te ishte pak e veshtire te pranoheshin keto ndryshime kur ne pjesen me te madhe popullsie boterore beson ne dicka supernatyrale qe ka krijuar jeten. Per me teper nese i jepet patenta mbi krijimin e nje organizmi nje personi eshte normale qe ky i fundit t’ia shese atij qe ben oferten me te larte, dhe si zakonisht personat qe jane gati te paguajne gjithcka per ta marre, nuk do te jene kryesisht persona me qellime te mira.
Qe artikulli te jete sa me aktual duhen pare pasojat afatshkurtra qe mund te kete kjo teknologji, per kete arsye paraqet relativisht vetem pjesen pak me skeptike ndaj problemit. Megjithate eshte gjithnje me mire te parandalosh se sa te kurosh.
Per ta mbyllur sepse ndoshta u zgjata pak, te falenderoj per komentin (ne shume pika te te cilit jam dakord me ty), dhe ftoj edhe lexuesit e tjere te japin mendimet e tyre mbi temen ne fjale e cila eshte me se aktuale dhe e rendesishme.
Selfmaderadio
30 Janar, 2008
Blogshkenca,
ti thua: “Megjithate brenda kesaj kohe perdorimet qe mund ti behen kesaj teknologjie ne aspektin e keq jane te shumta, mjafton te permend se do te jete mjaft e lehte te krijohen baktere semundje-prurese teper rezistente ndaj antibiotikeve per te krijuar sulme terroriste.”
eshte edhe sot shume e lehte te krijosh bakterie semundjeprurese. Rezistencen ne po e kultivojme vete duke perdorur antibiotike. Boll te te them qe fakt banal: morri i flokeve po gezon per momentin nje faze parajse (dhe nuk po flas per Shqiperine, por per perendimin) sepse me antiboiotiket e perdorur keto vitet e fundit kemi seleksionuar morra kaq rezistente saqe nuk kemi cfare i bejme. Nuk po flas fare per bujqesine.
Komuniteti shkencor per mendimin tim, dhe per shqetesimin tim, po reagon shume keq edhe ne ato pak raste qe reagon. Sepse po kapen mbas detajeve te metodes dhe jo mbas realitetit qe sjell metoda. Gjithashtu, komuniteti ku spikat shkencetari-qytetar ka probleme me te medha me individin Venter sesa me projektet e tij. Si te thuash komuniteti ehste kapur pak ngerc midis alergjise per personin dhe projekteve te tij, duke cuar qe problemi te mos trajtohet ne thellesinee tij, e bile te zhvleftesohet si nje atak ndaj venter.
Nderkohe, personi Venter eshte nje njeri shume kontraversal sepse eshte nje person qe e refuzon kete komunitet, qe nuk ja pelqen etiken dhe ngadalsine qe shoqerohet me kete etike. Venter eshte veteran lufte vietnami dhe perfaqesuesi me i denje i gjithe klishese amerikane per njeriun te suksesshem qe nuk njeh kufi, dhe te cilit Amerika kapitaliste liberale ja perkedhel egon dhe ambicien ne shkallen superiore. Jo me kot ai eshte ne amerike dhe jo ne Zvicer apo Angli.
Por, une tentoj te besoj qe Venter nuk eshte njeri qe kerkon te beje keq, eshte nje njeri qe i beson shkences dhe teknologjise dhe ligjit. Pak si ekuacion te tipit 1+1=2, gje qe i shpjegon atij si naivitetin ashtu edhe arrogancen e mendjemadhesine (qe nuk ja duron dot njeri).
Nderkohe qe midis shkences dhe ligjit ka nje det te madh, qe nganjehere duket edhe si kos: sepse nga njera ane kemi aksesin publik per te gjithe, nga ana tjeter tek te gjithe bejne pjese edhe ata qe nuk duhet te kene akses. Kjo eshte kontradikte shekullore, do thuash ti: por po merr permasa qe nuk i kemi njohur me pare, sepe teknologjia me te cilien ne operojme sot eshte jo vetem shume globaliste por edhe shume e shpejte: ne 24 janar e lexon artikullin dikush ne Zuriche fut duart ne databanken e gjeneve, ne po te njejten dite lexon artikullin e hyn ne databaze edhe nje ne afganistan. A i kapim e kontrollojme dot gjithe keto fije qe nisen ne te njejten kohe ne drejtime te ndryshme me shpejtesi sibernetike? Kostoja e ketyre defoldeve ngelet per t’u para sa do jete, per shkencen dhe shoqerine vete (think of anthrax).
Per pasojat afatshkurtra une mbaj opnionin se ato jane me te pademshmet: oreksi vjen duke ngrene. 🙂
une
30 Janar, 2008
Pershendetje
Po ju shkruaj dicka qe sapo lexova, me falni , mbase spara ka lidhje tamam me artikullin tuaj por mu duk interesante dhe desha ta ndaja me ju, mbase ju nderkoh jeni ne dijeni te kesaj si specialist qe jeni ne gjenetike.
Eshte fjala per kapacitetet intelektuale te njerezve ne pergjithesi.
Dr Rex Jung nga USA ka deklaruar se kapacitetet intelektuale vijne nga bagazhi gjenetik i transmetuar nga prinderit.
Dmth personat qe kane nje koeficient inteligjente te rritur mund tu thone faleminderit prinderve te tyre.
Dhe ata qe kane nje QI mesatar prinderit mund te jene te pergjegjshem per kete.
Ne te vertete 50% e inteligjences eshte e lidhur nga faktoret gjenetik, gjysma tjeret eshte e fituar gjate jetes ne varesi te edukates apo formacioneve qe mund te marresh sidomos gjate femijerise.
Dmth prinderit jane ata qe jane te pergjegjshem per fonksionet mendore te femijeve te tyre si nga ana gjentike dhe nga ana edukacionale.
Keshtu qe kush ka QI te larte mund te thote me goje te plote fl mama e fl baba, une po te rri te mendoj do thosha si perfundim faleminderit prinder qe mu perkushtuat sidomos gjate femijerise.
blogshkenca
30 Janar, 2008
Interesant lajmi,
e thene ndryshe prinderit duhet te mendohen 2 here kur qortojne femijet per notat e tyre te dobta ne lende te veshtira. 🙂 Megjithate une mendoj se ne kete bote ne cdo 10 milion njerez ka vetem 1 gjeni dhe 9 999 999 qe mund te behen. Besoj shume ne aftesite e njerezve dhe me nje edukim te pershtatshem dhe vullnet kushdo mund te arrije te kompensoje edhe ‘dobesine’ e tij ne QI te trasheguar.
@Selfmaderadio
Jam dakord qe nuk duhet ndaluar zhvillimi i shpejte i shkences dhe perparimi shkencor, dhe per kete mendoj se Venter ka ecur mjaft perpara.
Megjithate mendo sikur dikush te kishte patentuar energjine berthamore!!! Sot pak a shume personi qe do te kishte patenten mund tja shiste ate kujtdo, dhe cdo person qe do te kishte mjetet e duhura mund ta perdorte si te deshironte. Per kete arsye komuniteti shkencor i shikon me dyshim qellimet e Venterit, i cili edhe pse nuk mund te kete qellime te keqija me patentimin e arritjes se tij, i hap rruge shume abuzimeve te mundshme.
Eshte e vertete qe edhe sot ekzistojne arme terroriste te shkaterrimit ne mase, por kjo nuk do te thote qe bota sot eshte e sigurte. Keshtu mendoj qe keto arme jane te mjaftueshme dhe nuk ka nevoje ti shtohet edhe nje tjeter “me patente”. Per mendimin tim arritja e Venterit duhet te vazhdoje te shfrytezohet dhe punimet te avancojne por mbi te gjitha ne aspektin laboratorik.
Selfmaderadio
30 Janar, 2008
Blogshkenca,
ne jemi shume dakort me njeri-tjetrin, por diku nuk po kuptohemi 🙂 dhe ndoshta faji eshte i imi qe nuk jam shprehur qarte: science must go on, por komuniteti shkencor duhet te eci ne te njejten kohe me te gjithashtu, dhe ne bashkepunim me hallka te tjera te politikes te formuloje ligjet dhe menyrat se si do mbrohemi nga keqperdorimi. Dhe kjo eshte ajo qe nuk po ndodh. ketu eshte edhe shqetesimi im i komentit te meparshem.
Per ate ceshtjen e inteligjences, pyetja ime eshte: ciles inteligjence i referohet artikulli? Sepse ka shume lloje inteligjencash dhe nuk ma merr mendja qe te gjitha komandohen nga i njejti gjen. Eh, keto studimet me inteligjenca, ku t’i kapesh … cope-cope jane. Gjithmone pyes, ishte inteligjenca funksion i statistikes, apo statistika ishte funksion i inteligjences.
Vemendje
3 Shkurt, 2008
Jo shkence me gjurmen time, ne kete teme te pak shkelur, sikur te jemi vizitoret e pare ne Mars. Une lutem te mos keq perdorem, se aq di. S’pyet Venter nga lutjet, ne keto gjendje ekstaze qe ai me kompani perjetojne!?
Ju jeni me me teper imunitet ne te rrokurit e temes, pa dal ne zona te infektuara te mos dijes, sic eshte rasti im. Une jame si ajo bakteria qe kerkon venter t’a boshatisi dhe mbushi me lenden qe t’i komandoj jeten ne vazhdim. A e ka te lete Venter, te beje realitet c’ka filluar te bej? Jo. Po aq te veshtire e kame une, me padijen time. Po aq te veshtire do t’a keni edhe ju Blogshkenca dhe Selfmade Radio te mbushni boshllikun tim vullnetarisht per t’a mbushur ju me lende jetesore, nga ajo qe asimilon domethenjen e ketij kapitulli te ri ne jeten si enjohim deri sot.
Me pelqene serioziteti, profesionalizmi, i “blogshkence-s” dhe spontaniteti i “selfmaid radio”. Sa te krijosh ti ketu ne “blogshkence” laboratorikisht nje fenomen, kalo te “selfmade radio” t’a argetosh ngjarjen se ajo i jep jet.
fjolla azemi
10 Shkurt, 2008
une e dua shume biologjine
po kur te rritem nuk di se qka do te behem
me jepni nje mendim
Besa
27 Shkurt, 2008
shum bre interesant per ket Biologji shum lende e mir. tung nga Besjana
ilirjan asani
29 Shkurt, 2008
sistemiu djellor besi ilirjan
Izet Fazliu
15 Qershor, 2008
Jam shum i interesum per do ose qysh mej than shkurt lang i cili ka formul HCL 16% edhe tjeter.
FLUX D-1000 NUK KAM FORMUL MA VETEM KET .POR MUNDENI NE PER MES EMAILIT TE KONTAKTOHEMI JAM SHUM I KNAQUR ME FAQEN E JUAJ . OSE NE QOFT SE MUNDENI TE ME KONTAKTONI ATY KU MUJ ME I GJET KTO GJANA SHUM JU FALENDEROJ . PERSHENDETJE NGA IZETI -Märstetten-CH
werkzeug@mytelnet.ch ose 0041763385067
shada
15 Qershor, 2008
e pelqej landen e biologjis shum dhe gjithmon “me ka ec biologjia”sepse mka interesu shum se si behet zhvillimi dhe krijimi i cdo gjallese,tash jam ne mbarim te shkolles mesme te mjeksise ne shkup por per fat fakultetin smund ta vazhdoj per “x”shkaqe,po besoj se cdo ender e flakt e njeriut ndoshta vonon por realizohet dhe kam deshir te vazhdoj per biologji,me mbetet vetem t’ju pershendes dhe t’ju uroj me zemer per hapin e bere perpara,pershendetje nga ->shado<-
hahahaha
16 Qershor, 2008
hahahahahahaha
filloreta
2 Janar, 2009
me pelqen shum biologji me teper gjeneza e njeriut nje sudim i till me pelqeu po desha diqka me hsum per gjera qe jan ba me heret
xheni
6 Shtator, 2009
Veq vazhdoni shum te mir jeni. Shprsoj se kemi me pas shum ma shum vullnet ne pun edhe mu ba 100 gjeni un bot e jo veq 1 un 10 milion.
anduela
25 Tetor, 2009
shume koplimente per artikujt e kompletuar te dy specialisteve……mjaft interesante dhe te dobishem!
diellza
23 Janar, 2010
shum mir veq vazhdonii
asra
9 Nëntor, 2010
shummm pldh biologjia iri e komm
asra
9 Nëntor, 2010
poo ktoo sen3ettt e mira i kaa
mona
15 Shtator, 2011
komplimentet e mija per keto shkrime jam shum kurreshtare te mesoj per kto modifikime te gjeneve,mirpo edhe shum ju frigohna ktyre modifikimeve qe baktriet te behehen imune naj antibiotikeve, psh shum asht ber zhurm per infektimin e trangujve me bakterien echeria coli.Mirpo pe pelqej ky shkrim qe jap ni entuziazem te jetgjatesia mu nuk me intereson shum jetgjatesia sa me intersoni njeriu te jetoj i shendosh pra te gjinden ilaqet per momentin te kancerit
pershendetje
Miki
Familja
29 Shkurt, 2012
Interesant postimi, nuk e kisha ndeshur me pare, vetem pasi eklipsi me dergoje ketu 😛
Urime.
Arilda Tafaj
5 Nëntor, 2014
Perse i bejne keto veprimtari publike?Me shume ne keto bote kane deshire te shkaterrojne se te ndertojne.